శ్రీ కాళహస్తీశ్వర శతకము మొదటి భాగం Sri kaalahastiswara satakam part one

శ్రీ కాళహస్తీశ్వర శతకము మొదటి భాగం

    శ్రీవిద్యుత్కలితాజవంజవ మహాజీమూతపాపాంబు ధా
    రావేగంబున మన్మనోబ్జ సముదీర్ణత్వంబు గోల్పోయితిన్‌
    దేవా! నీ కరుణా శరత్సమయమింతేఁ జాలు సద్భావనా
    సేవం దామరతంపరై మనియెదన్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (1)

తాత్పర్యము: మంగళకరమైన "శ్రీ" కారముతో ప్రారంభమై, - దేవా, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా, మహాపాపసంఘములను మేఘసముచ్ఛయము వివిధ మాయలను మెరుపులతో నా మదిని జీకాకుపరచినది. ఆ వర్షాకాలము గతించి నీ కరుణ అను శరత్కాలారంభముతో నా మదియందు సద్భావనాంకురములు మొలకలెత్తు విధముగా నీ సేవ చేసెదను.


   వాణీవల్లభ దుర్లభంబగు భవద్ద్వారంబున న్నిల్చి ని
   ర్వాణశ్రీఁ జెఱపట్టజూచిన విచారద్రోహమో నిత్యక
   ల్యాణక్రీడలఁబాసి దుర్దశలపాలై రాజలోకాధమ
   శ్రేణీద్వారము దూరఁజేసెదిపుడో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (2)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నిత్యమూ దుర్దశల పాలు చేయునట్టి రాచవిలాసములయందు తనివి చాలించి నేను నీ ద్వారము ముందు నిలిచి ఉన్నాను ప్రభో. బ్రహ్మదేవునికైనా దుర్లభంబైన మోక్షమును గోరుచున్నాను.


   అంతామిథ్య తలంచిచూచిన నరుండట్లౌటెఱింగిన్‌ సదా
   కాంతల్పుత్రులు నర్థమున్‌ తనువు నిక్కంబంచు మోహార్ణవ
   భ్రాంతింజెంది చరించుఁగాని పరమార్థంబైన నీయందుఁ దాఁ
   జింతాకంతయుఁ జింతనిల్పఁడు గదా శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (3)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! ప్రపంచమంతా మిథ్య అని తెలిసి కూడా సంసారభవభందనములు వీడలేక కాంతాపుత్రనిజగృహ మోహమును విడిచి నీయందు ఒక చింత ఆకు సమమైన భక్తిని కూడా నిలపడు కదా ప్రభో కాళహస్తీశ్వరా!


   నీనా సందొడబాటు మాట వినుమా! నీచేత జీతంబునేఁ
   గానింబట్టక సంతతంబు మదివేడ్కన్గొల్తు నంతస్సప
   త్నానీకంబున కొప్పగింపకుము నన్నాపాటియే చాలుఁదే
   జీనొల్లం గరినొల్ల నొల్లసిరులన్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (4)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నీకూ నాకూ, ఒక ఒడబాటు మాట వినుము. నేను జీతమూ, భత్యమూ లేక నిన్ను సేవించెదను. నన్ను పగవారికి (నరకానికి) ఒప్పగించవద్దు. ఇది ఒక్కటే నా కోరిక. నేను అది తప్ప వేరొకటి అడుగను, నాకు జీవితము వద్దు, సిరులు, హస్తిశ్రేణి వద్దు.


    భవకేళీ మదిరామదంబున మహాపాపాత్ముఁడై వీఁడు న
    న్ను వివేకింపఁడటంచు నేను నరకార్ణోరాశిపాలైనఁ బ
    ట్టవు? బాలుండొకచోట నాటతమితోడన్నూతఁ గూలంగఁ దం
    డ్రి విచారింపకయుండునా కటకటా! శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (5)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! భవబంధములు చుట్టుముట్టి నేను మాయలో మునిగి, మదిరాసక్తుడినై నిన్ను పట్టకుండా చరించువాడను అగుదునేని, నన్ను నీవు ఉపేక్షించుట భావ్యమా? అట్లు ఉపేక్షించి నన్ను మహాపాపాత్ముడిని నరకము పాలు చేయుట తగునా? బాలుడు తెలియక ఆటలాడుచూ నూతిలో పడిన, అతని గన్నతండ్రి విచారింపక, దండించునా?


    స్వామిద్రోహముఁజేసి యేనొకని గొల్వంబోతినో కాక నే
    నీమాటన్విన నొల్లకుండితినొ నిన్నేదిక్కుగాఁ జూడనో
    యేమీ యిట్టి వృథాపరాధినగు నన్నీ దుఃఖవారాశి వీ
    చీమధ్యంబున ముంచియుంపఁదగునా శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (6)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నేనేమి స్వామిద్రోహము చేసితినని నమ్మితివో, లేక నీమాటను వినలేదని ఊరకుండితివో, లేక దేనికీ కొరగాకుంటినని కినుక బూనితివో కానీ నన్ను ఇవ్విధంబుగా దుఃఖ సముద్రమునందు పడవైచి నీవు ఊరకుండుట నీకు న్యాయమా?


    దివిజక్ష్మారుహధేనురత్న ఘనభూతి ప్రస్ఫురద్రత్న సా
    నువు నీ విల్లు, నిధీశ్వరుండు సఖుఁ, డర్ణోరాశి కన్యావిభుం
    డు విశేషార్చకుఁ డింక నీకెన ఘనుండుం గల్గునే నీవు చూ
    చి విచారింపవు లేమి నెవ్వఁడుడుపున్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (7)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నీ ఐశ్వర్యము అంతింత గాదు. కల్పవృక్షము, కామధేనువు నీ సంపద, రత్నఖచితమైన విల్లు నీ స్వంతము. కుబేరుడు నీ స్నేహితుడు. నీ అర్చకుడు సాక్షాత్ శ్రీమహావిష్ణువు. అట్టి నీవు చూసి విచారించకయున్న ఎవ్వడు మా దారిద్ర్యమును పోగొట్టును ప్రభో?


    నీతో యుద్ధముఁ జేయనోప, గవితా నిర్మాణశక్తిన్నినుం
    బ్రీతుంజేయఁగలేను, నీకొఱకుఁ దండ్రిం జంపఁగాజాల నా
    చేత న్రోకట నిన్ను మొత్త వెఱతుం జీకాకు నాభక్తియే
    రీతి న్నాకిఁక నిన్నుఁ జూడఁగలుగున్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (8)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! అర్జునుని మాదిరి నీతో యుద్ధము చేయలేను, నత్కీరుడు తదితర కవుల మాదిరి నిన్ను నా కవితా శక్తితో సంప్రీతున్ని చేయలేను, ఒకానొక శివభక్తునివలె తండ్రిని జంపలేను; మరొక్క శివభక్తురాలి వలె నిన్ను రోకలితో మొత్తలేను. నా భక్తియే నాకు అడ్డమై నీ దయను పొందనీయకున్నది. నిన్ను జూచెడి అవకాశమింక నాకెట్లు కలుగును?


    నిప్పై పాతకతూల శైలమడఁచు న్నీనామమున్మానవుల్‌
    తప్పన్‌ దవ్వులవిన్న నంతకభుజాదర్పోద్ధత క్లేశముల్‌
    తప్పుందారును ముక్తులౌదురని శాస్త్రంబుల్మహాపండితుల్‌
    చెప్పంగాఁ దమకింక శంకవలెనా శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (9)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నీ నామమును స్మరించినంతనే కొండలవంటి పాపములు నశించుననియు, యముని వల్ల కలుగు నరకబాధలు తప్పుననియు వేదశాస్త్రములు, పండితులు చెప్పుచుండగా ఈ మానవులకింకను సందేహమెందుకు?

వీడెంబబ్బినయప్పుడుం దమ నుతుల్విన్నప్పుడుం బొట్టలోఁ
    గూడున్నప్పుడు శ్రీవిలాసములుపైకొన్నప్పుడుం గాయకుల్‌
    పాడంగా వినునప్పుడున్‌ జెలగు దంభప్రాయవిశ్రాణన
    క్రీడాసక్తుల నేమి చెప్పవలెనో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (10)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! తమకు భోగములు అబ్బినప్పుడు, తమను వేఱెవ్వరో పొగిడినప్పుడు, కడుపునిండా తిండి ఉన్నప్పుడు, సమస్త విలాసములు చేకూరినప్పుడు, గాయకులు పాడుచున్నప్పుడు, తమ గొప్పదనమును చూపించుకొనుటకు ఆడంబరములకు పోయి దానధర్మములు చేయువారిని ఏమందునో కదా?


    నిను సేవింపగ నాపదల్ పొడమనీ, నిత్యోత్సవం బబ్బనీ
    జనమాత్రుండననీ, మహాత్ము డననీ, సంసార మోహంబు పై
    కొననీ, జ్ఞానము గల్గనీ, గ్రహగతుల్ కుందింపనీ, మేలు వ
    చ్చిన రానీ, యవి నాకు భూషణములే, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (11)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నేను నిన్ను సేవించుచున్నప్పుడు, నాకు ఆపదలే రానీ, లేక సుఖములు కలగనీ, సామాన్యమానవుడు అని జనులు అనుకొననీ లేక మహాత్ముడు అని పొగడనీ, సంసారము మీద మోహము కలగనీ లేక వైరాగ్యమబ్బనీ, గ్రహములు అద్దము తిరగనీ లేక మంచి జరగనీ అవి నాకు మంచే చేయునని భావించెదను.


    ఏ వేదంబు పఠించె లూత? భుజంగ బే శాస్త్రముల్ సూచె దా
    నే విద్యాభ్యసనం బొనర్చెగరి; చెంచే మంత్ర మూహించె? బో
    ధావిర్భావ నిదానముల్ చదువులయ్యా? కావు;  నీ పాద సం
    సేవాసక్తియే కాక జంతు తతికిన్ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (12)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! సాలెపురుగు ఏ వేదములు పఠించినది? పాము ఏ శాస్త్రములు చదివినది? ఏనుగు ఏ విద్యలు నేర్చినది? బోయవాడు ఏ మంత్రములు నేర్చినాడు? వేదవిద్యాతతులవల్లనా ప్రభో మోక్షము సాధింపదగినది? నీ పాద సేవాసక్తి ఉన్న చాలదా?


    కాయల్గాచె వధూ నఖాగ్రములచే గాయంబు, వక్షోజముల్
    రాయన్ ఱాపడె ఱొమ్ము, మన్మథవిహారక్లేశ విభ్రాంతిచే
    బ్రాయంబాయెను, బట్టగట్టె దల, చెప్పన్ రోత సంసారమే
    జేయంజాల విరక్తు జేయ గదవే శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (13)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! స్త్రీల గోళ్ళగాటులచే నా శరీరము కాయలు గాచినది. వారి స్తనముల రాపిడిచే నా రొమ్ము రాయివలె గట్టిపది పోయినది. మన్మథక్రీడలందలి వ్యామోహములో బడి వయసు గడిచిపోయినది. తల బట్టతలయై వెంట్రుకలు రాలిపోయినవి. చెప్పగా సంసారమే ఒక రోత కదా. ఇకనైనా నాకు విరక్తిని కలుగచేసి నన్ను కాచు.


    నిన్నే రూపముగా భజింతు మదిలో నీ రూపు మోకాలో? స్త్రీ
    చన్నో? కుంచమొ? మేక పెంటియొ? యీ సందేహముల్ మాపి, నా
    కన్నారన్ భవదీయమూర్తి సగుణాకారంబుగా జూపవే
    చిన్నీరేజ విహారమత్త  మధుపా!  శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (14)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! మోకాలో (అర్జునునికి శ్రీకృష్ణుడు తన మోకాలిని చూపి అందు శివలింగమును గాంచమనినది), స్త్రీ యొక్కస్తనమో (ఒక మహారాజు వేశ్యాలోలుడయ్యి కూడా వేశ్య స్తనములో శివున్ని చూసినట్టు), కుంచమొ (కుంచేశ్వరుడు అని పేరు ఆ లింగమునకు), మోకపెంటియో (కోటయ్య అను గొల్లవాడు మేకపెంటికను శివలింగాకృతిగా భావించి పూజించగా అది కోటేశ్వరలింగముగా మారినట్లు) నీ రూపము ఏదని నమ్మి భావించి సేవింతును? నా యీ సందేహములన్నియు పోగొట్టి నీ సగుణమూర్తిని నాకు చూపి ధన్యుని జేయుము ప్రభో.


    నిను నావాఁకిలి గావుమంటినొ? మరున్నీలాలకభ్రాంతిఁ గుం
    టెన పొమ్మంటినొ? యెంగిలిచ్చి తిను తింటేఁగాని కాదంటినో
    నిను నెమ్మిందగ విశ్వసించు సుజనానీకంబు రక్షింపఁ జే
    సిన నావిన్నపమేల గైకొనవయా! శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (15)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! బాణాసురునివలె నిన్ను నా వాకిట కాపలా ఉండమంటినా? దేవతా స్త్రీవ్యామోహముచే వారి వద్దకు వెళ్ళమంటినా? భక్తకన్నప్ప మాదిరి ఎంగిలి తిండి తినమంటినా? సజ్జనులను మన్నింపమనిన నా విన్నపమునేల గైకొనవు ప్రభో?


    ఱాలన్ రువ్వఁగ చేతులాడవు, కుమారా! రమ్మురమ్మంచునే
    చాలన్ చంపగ, నేత్రముల్దివియగా శక్తుండనేఁ గాను,నా
    శీలంబేమని చెప్పనున్న దిక నీ చిత్తంబు, నా భాగ్యమో
    శ్రీ లక్ష్మీపతి సేవితాంఘ్రియుగళా! శ్రీ కాళహస్తీశ్వరా! (16)

తాత్పర్యము: ప్రభో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! ఒక కిరాతకుడు పూలులేవని రాళ్ళతో పూజించినట్లు నేను చేయలేను. భక్తసిరియాళునివలె కుమారుని చంపి వంటచేసి నీకు నైవేద్యమిడలేను. భక్తకన్నప్ప మాదిరి నేను నీకు నా నేత్రములను సమర్పించలేను. నా భక్తి ఎంత గొప్పదో చెప్పవలెనన్న అది నీ చిత్తము, నా భాగ్యము. సాక్షాచ్ఛ్రీమన్నారణుని చేత సేవింపబడు పాదములు కలిగినట్టివాడా!


రాజుల్మత్తులు, వారి సేవ నరకప్రాయంబు, వారిచ్చు నం
    భోజాక్షీ చతురంత యాన తురగీ భూషాదులాత్మ వ్యధా
    బీజంబుల్, తదపేక్ష చాలుఁ, పరితృప్తింబొందితిన్, జ్ఞానల
    క్ష్మీ జాగ్రత్పరిణామ మిమ్ము, దయతో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (17)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! రాజులు ఉన్మత్తులు, వారి సేవ నరకతుల్యము. వారిచేత నేను పొందు వనితా, విత్త, యానములు వృథా పరికరములు. వాటియందు తనివి చాలించితిని. నాకు నీ దయ చేత జ్ఞానలక్ష్మి యబ్బి, తెలివినొందెదను గాక.


    నీ రూపంబు దలంపగాఁ తుదమొదల్నేగాన, నీవై నచో
    రా రా రమ్మని యంచుఁ చెప్పవు, వృథారంభంబులింకేటికిన్
    నీరన్ముంపుము పాలముంపు మిక నిన్నే నమ్మినాడం జుమీ
    శ్రీ రామార్చిత పాదపద్మయుగళా! శ్రీ కాళహస్తీశ్వరా!  (18)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నీ రూపము ఊహించవలెనన్న దాని అద్యంతములు నాకు తెలియవు. నీవు నన్ను రమ్మని పిలవవు. ఇంక ఏటికి ఈ పాట్లు? నీట ముంచినా, పాల ముంచినా నీదే భారమని నేను నమ్మితిని. శ్రీరామచంద్రుడు నమ్మిన నీ పాదయుగళమునే నేను కూడా నమ్మితి ప్రభో.


    నీకున్, మాంసము వాంఛయేని కఱవా? నీ చేత లేడుండగా
    జోకైనట్టిగా కుఠారముండ, ననలజ్యోతుండ, నీరుండగా
    పాకరంబొప్ప ఘటించి, చేతిపునుకన్ భక్షింప కా బోయచేఁ
    చేకొంటెంగిలి మాంసమిట్లు తగునా శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (19)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! మాంసమే నీకు రుచించిన, నీకేమి కఱువు? నీ చేతియందు లేడి కలదు. ఇంకొక చేతియందు వాడియైన కుఠారమున్నది. ముఖమున అగ్నిలీను కన్ను ఉన్నది. తలపై గంగ ఉన్నది. ఈ సామగ్రి గల నీవు శుచిగా వండుకొని నీ చేతిలోనే ఉన్న పుఱ్ఱెలో తినక ఒక బోయవాని ఎంగిలికూటినేల తగొంటివి? (భక్త పరాధీనుడవైన నీకు ఇది ఆ బోయయందు కల వాత్సల్యమే కాని మఱొండు కాదని కవి నిందాస్తుతి.)


    రాజై దుష్కృతిజెందెఁ జందురుఁడు రారాజై కుబేరుండు దృ
    గ్రాజీవంబునఁగాంచె దుఃఖము కురుక్ష్మాపాలుఁడామాటనే
    యాజింగూలె సమస్త బంధువులతో నా రాజశబ్దంబు చీ,
    చీ జన్మాంతరమందు నొల్లనుజుమీ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (20)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! రాజులై చంద్రుడు మచ్చబడినాడు, కుబేరుడు రావణుని చేతిలో ఒడి ఏకాక్షి అయినాడు. దుర్యోధనుడు యుద్ధమునందు సమస్త బంధువులతో గూడి మరణించినాడు. నా జన్మజన్మాంతరములయందు కూడా నేను రాజశబ్దమును ఒల్లను, నిన్ను తత్పదవి కొఱకు యాచించను దేవా.


    రాజర్థాతురుఁడైనచో నెచట ధర్మంబుండు నేరీతి నా
    నాజాతి క్రియలేర్పడున్‌ సుఖము మాన్యశ్రేణి కెట్లబ్బు రూ
    పాజీవాళికి నేది దిక్కు ధృతి నీభక్తుల్‌ భవత్పాదనీ
    రేజంబుల్‌ భజియింతురే తెఱఁగునన్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (21)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! రాజు ధనలోభి అయిన, ధర్మమెక్కడుండును? వర్ణాశమ పద్దతి ఎట్లు నిలబడును? బ్రాహ్మణులు సుఖముగా ఎట్లు జీవించగలరు? ఆఖరికి వేశ్యావృత్తులవారికి దిక్కేది? నీ పాదసేవాతత్పరులగు భక్తులు నిర్భయముగా నీ మీద ఎట్లు మనస్సు లగ్నము చేయగలరు? ప్రభో!


    తరఁగల్‌ పిప్పల పత్త్రముల్‌ మెఱుఁగుటద్దంబుల్‌ మరుద్దీపముల్‌,
    కరికర్ణాంతము లెండమావులతతుల్‌ ఖద్యోత కీట ప్రభల్‌
    సురవీథీ లిఖితాక్షరంబు లసువుల్‌ జ్యోత్స్నాపయఃపిండముల్‌
    సిరులందేల మదాంధులౌదురు జనుల్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (22)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! మనిషి ప్రాణములు నీటి కెరటముల వంటివి, రావిచెట్టు ఆకులవంటివి, మెఱుగు దిద్దిన అద్దములవంటివి, గాలిలోని దీపకళికలవంటివి, ఏనుగు చెవులవంటివి, ఎండమావులవంటివి, మిణుగురుపురుగుల వంటివి, ఆకాశపు అక్షరములవంటివి, వెన్నెలముద్దల వంటివి. అట్టి అశాశ్వతమైన జీవితములలో సిరులను చూసి జనాలు ఏల మదాంధకారులవుచున్నారు? ప్రభో?


నిన్నున్నమ్మినరీతినమ్మనొరులన్‌, నీకన్న నాకెన్నలే
    రన్నల్దమ్ములు తల్లిదండ్రులు గురుండాపత్సహాయుండు నా
    యన్నా! యెన్నడు నన్ను సంస్కృతి విషాదాంభోధి దాఁటించి య
    చ్ఛిన్నానంద సుఖాబ్ధిఁ దేల్చెదొ కదే శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (23)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నిన్ను నమ్మిన విధముగా నేను ఇంకొకరిని నమ్మను, నాకు నీకన్నా ఎన్నదగిన అన్నతమ్ములు, తల్లిదండ్రులు, గురువులు, స్నేహితులు లేరు. ఎప్పుడు నన్ను ఈ సంసార సాగరము దాటించి మోక్షసుధావారాశి చేర్చెదవో కదా. ప్రభో!


    నీపంచం బడియుండఁగాఁ గలిగిన న్భిక్షాన్నమే చాలు ని
    క్షేపంబబ్బిన రాజకీటముల నే సేవింపఁగా నోప నా
    శాపాశంబులఁజుట్టి త్రిప్పకుము సంసారార్థమై బంటుగాఁ
    జేపట్టం దయగల్గెనేని మదిలో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (24)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నీచెంత నాకు భిక్షాన్నమైనా చాలును. నిధులు కలిగినా సరే నేను రాజాధముల సేవ చేయనోపను. సంసారమను ఆశాపాశాములందు నన్ను బంధింపక నీ బంటుగా చేర్చుకొని రక్షించు ప్రభో!


    నీపేరున్‌ భవదంఘ్రితీర్థము భవన్నిష్ఠ్యూత తాంబూలముల్‌
    నీ పళ్ళెంబు ప్రసాదముంగొనికదా నే బిడ్డఁడైనాఁడ న
    న్నీ పాటిం గరుణింపు మోపనిఁక నేనెవ్వారికిం బిడ్డఁగాన్‌
    జేపట్టందగుఁ బట్టి మానఁదగదో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (25)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నీపేరు పెట్టుకుని, నీ పాదతీర్థ సేవనము చేసి, నీ ఎంగిలి తాంబూలము, నీ శేషప్రసాదము తిని కదా నేను బిడ్డనైతిని. అట్టి నన్ను నీవు కరుణ చూడని వేళ, నేను ఎవ్వరికి బిడ్డనగుదును ప్రభో. నీవీ విధముగా నన్ను పట్టుకొని మరలా విడిచిపెట్టుట న్యాయమా తండ్రీ?


    "అమ్మా! యయ్య!" యటంచునెవ్వరిని నేనన్నన్శివా! నిన్ను నే
    సుమ్మీ నీ మదిఁ తల్లిదండ్రులనటంచు న్జూడఁగాఁబోకు నా
    కిమ్మైఁ దల్లియు దండ్రియున్‌ గురుఁడు నీవేకాన సంసారపుం
    జిమ్మంజీకటిఁగప్పకుండఁ గనుమా! శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (26)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! అమ్మా, అయ్యా అని నేను ఎవ్వరిని పిలిచినా అది వేరే ఎవరినో అని నీ మదిలో చూడబోకు. ఈ జన్మకు నాకు తల్లీ, తండ్రీ, గురువు, దైవమూ అన్నీ నిన్నుగానే భావించినాను. అట్టి నీవే ఈ సంసారము అనే పెను చీకటి నన్ను ముంచివెయ్యకుండా కాపాడు. ప్రభో!


    కొడుకుల్‌ పుట్టరటంచు నేడ్తురవివేకు ల్జీవనభ్రాంతులై
    కొడుకుల్‌ పుట్టరె కౌరవేంద్రున కనేకుల్‌ వారిచే నేగతుల్‌
    వడసెం బుత్రులులేని యా శుకునకున్‌ వాటిల్లెనే దుర్గతుల్‌
    చెడునే మోక్షపదం బపుత్రకునకున్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా. (27)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! కొడుకులు లేరు అని జీవితము మీది అనురాగముతో అవివేకులై జనులు ఏడ్చెదరు. ధృతరాష్ట్రునికి ౧౦౦ మంది కొడుకులు కలిగికూడా ఏ గతులు పొందినవాడయ్యెను. కొడుకులు లేని శుకమహర్షికి దుర్గతులు కలుగలేదు కదా ప్రభో!


    గ్రహదోషంబులు దుర్నిమిత్తములు నీ కల్యాణనామంబు ప్ర
    త్యహముంబేర్కొను నుత్తమోత్తముల బాధంబెట్టగానోపునే
    దహనుం గప్పఁగఁజాలునే శలభసంతానంబు నీ సేవఁజే
    సి హతక్లేశులుగారుగాక మనుజుల్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (28)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! ఎన్ని గ్రహబాధలు కానీ, దుశ్శకునములు కానీ, నీ నామస్మరణము నిరంతరమూ చేయు భక్తుని ఏమీ చేయనోపవు. ఎన్ని మిడతల మందల చేతనైననేమి అగ్నిని కప్పి ఉంచ శక్యమా? నీ సేవ చేసి పాపములు బాయరు కదా జనులు మూఢులై , ప్రభో!


    అడుగంబోనిఁక నన్యమార్గరతులం బ్రాణావనోత్సాహినై,
    యడుగంబోయినఁబోదు నీదు పదపద్మారాధకశ్రేణియు
    న్నెడకున్నిన్ను భజింపఁగాఁ గనియు నాకేలా పరాపేక్ష కో
    రెడిదింకేమి? భవత్ప్రసాదమె తగున్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (29)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నా ప్రాణములు రక్షింపగోరి నేను నీ భక్తి తప్ప అన్యమార్గములను ఆశ్రయించను. ఒకవేళ ఆశ్రయించినా నీ పాదపద్మభజనతత్పరులైన పరమశైవులను భజించెదను. నీ అనుగ్రహమే ఉన్న నాకు వేరొండు పదార్థములయందు వాంఛ ఏల కలుగును? ప్రభో!

అదమాతంగము లందలంబులు హరుల్మాణిక్యము ల్పల్లకుల్‌,
    ముదితల్‌, చిత్రదుకూలము ల్పరిమళంబు ల్మోక్షమీఁజాలునేఁ
    మదిలో వీని నపేక్ష సేసి నృపధామ ద్వారదేశంబుఁగా
    చి దినంబుల్‌ వృథపుత్తురజ్ఞులకటా! శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (30)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! మదించిన ఏనుగులు, అందలములు, మణిమాణిక్యములు, పల్లకీలు, అందమైన వనితలు, చిత్రవిచిత్రమైన వస్త్రములు, పరిమళలేపనంబు కానీ, ఇవేవైననూ మొక్షమును ప్రసాదింపనొపంపుడు, వీటినాపేక్షించి రాజుల ఇంటివాకిళ్ళముందు దినములు వృథాగా ఎలా గడుపుదురు ప్రభో ఈ జనులు సత్యమూర్తివైన నీ ధ్యానము చేయక.


    రోసీరోయదు కామినీజనుల తారుణ్యోరుసౌఖ్యంబులన్‌
    బాసీపాయదు పుత్త్రమిత్రజన సంపద్భ్రాంతి వాంఛాలతల్‌
    కోసీకోయదు నా మనంబకట! నీకుం బ్రీతిగా సత్క్రియల్‌
    చేసీచేయదు దీనిత్రుళ్ళణఁపవే శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (31)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! స్త్రీరతియందు, పుత్రామిత్రబాంధవులయందు నాకు తనివితీరినట్టే ఉండి మరల మరల కలుగుచున్నది. ఇటువంటి మనస్సును నాకు ఎందుకు ప్రసాదించితివి. నీ సేవానుతినతిసపర్యలు చేసి కూడా వాటిమీద మనస్సు నిలువదే. ఈ సంసారబంధలతలను వేగముగా త్రెంపి నన్ను కాపాడు ప్రభో!

    ఎన్నేళ్ళుండితి నేమిగంటినిఁక నే నెవ్వారి రక్షించెదన్‌
    నిన్నే నిష్ఠ భజించెద న్నిరుపమోన్నిద్రప్రమోదంబు నా
    కెన్నండబ్బెడు నెంతకాలమిఁక నేనిట్లున్న నేమయ్యెడిం
    జిన్నంబుచ్చక నన్ను నేలుకొనవే శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (32)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! ఇన్నాళ్లుగా జీవించి ఏమి సాధించితిని? ఎవరిని రక్షించితిని? ఇన్నాళ్లుగా ఉన్న నన్ను ఏలుకొని నిర్మలానంద మోక్షమును చేకూర్చు స్వామీ!


    చావంకాలము చేరువౌటెఱిఁగియుం జాలింపఁగా లేక త
    న్నేవైద్యుండు చికిత్సఁబ్రోవగలఁడో? యేమందు రక్షించునో?
    యే వేల్పుల్‌కృపఁజూతురో?యనుచు నిన్నింతైనఁ జింతింపఁడా
    జీవచ్ఛ్రాద్ధముఁజేసికొన్న యతియున్‌ శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! (33)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! జీవితము మీద చింత తీర్పనోపడి కదా. ఒక సామాన్య గృహస్థుయే కాక జీవన్ముక్తినపేక్షించి తన శ్రాద్ధకర్మను తనే చేసుకొన్న సన్న్యాసి కూడా మరణకాలమందు నిన్నెఱుగక తనను ఏ వైద్యుడు రక్షించునో, ఏ మందు బాగు చేయునో, ఏ దేవతలు రక్షించెదరో అనే ఆలోచిస్తాడు కదా ప్రభో!


    దినముంజిత్తములో సువర్ణముఖరీతీరప్రదేశామ్ర కా
    ననమధ్యోపల వేదికాగ్రమున నానందంబునం బంకజా
    సననిష్ఠన్నినుఁ జూడఁగన్న నదివో సౌఖ్యంబు లక్ష్మీవిలా
    సిని మాయానటనల్‌ సుఖంబులగునే శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (34)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! ప్రతి దినమూ నా చిత్తమున సువర్ణముఖనదీ వాసివైమామిడితోటల మధ్యన ఉన్నత వేదికపైని భూరిపంకజాసనమీదనున్న నీ రూపము చూడుట సౌఖ్యము గానీ, ఈ చంచలమైన ధనమా ప్రభో!


    ఆలంచున్మెడఁగట్టి దానికి నపత్యశ్రేణిఁ గల్పించి త
    ద్బాల వ్రాతము నిచ్చిపుచ్చుకొను సంబంధంబుగావించి యా
    మాలర్కంబున బాంధవంబనెడి ప్రేమం గొందఱం ద్రిప్పఁగా
    సీలన్సీల యమర్పినట్లొసంగితో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (35)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! పెండ్లామును మెడకు గట్టి, దానికి బిడ్డలను ఇచ్చి, వారి ద్వారా ఇంకంత సంబంధబాంధవ్యాలను పెంచి నా మనస్సుకు ఈ విధముగా చీల పై చీల వేసి ఈ సంసారకూపములో ఇరుక్కొనిపోయే విధముగా చేసితివా ప్రబో!

    తనువే నిత్యముగానొనర్చు మది లేదా, చచ్చి జన్మింపకుం
    డ నుపాయంబు ఘటింపు, మీ గతుల రెంటన్నేర్పు లేకున్న లే
    దని నాకిప్పుడెచెప్పు; చేయఁగల కార్యంబున్న సంసేవఁజే
    సి నినుంగాంచెదఁగాక కాలముననో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (36)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నాకు ఈ తనువును శాశ్వతమొనర్పుము, లేక మఱొక్క జన్మమైనా లేకుండుగా నిశ్చయించుము. ఈ రెండు పనులు చేయకున్న నాకు నీ పాద నిరంతరధ్యానము ఎబ్భంగి కలుగునో వచింపు ప్రభో!


    పదునాల్గేలె మహాయుగంబులొక భూపాలుండు, చెల్లించె న
    య్యుదయాస్తాచలసంధినాజ్ఞ నొకఁడాయుష్మంతుఁడై వీరి య
    భ్యుదయంబెవ్వరు చెప్పఁగా వినరొ? యల్పుల్మత్తులై యేల చ
    చ్చెదరో రాజులమంచు నక్కటకటా! శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (37)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! పదునాలుగు భువనములు ఏలితినని ఒక్కడు, పూర్వాద్రి నుండి పశ్చిమాద్రివరకు దీర్ఘకాలము ఏలితినని మఱొక్కడు అల్పులై నీ మహత్యమెఱుగక మరణ సమయమునందు కూడా గమనింపపరు కదా ప్రభో!


    రాజన్నంతనెపోవునా కృపయు ధర్మంబాభిజాత్యంబు వి
    ద్యాజాత క్షమ సత్యభాషణము విద్వన్మిత్ర సంరక్షయున్‌
    సౌజన్యంబు కృతంబెఱుంగుటయు విశ్వాసంబుగాకున్న దు
    ర్బీజ శ్రేష్ఠులుగా గతంబుగలదే శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (38)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! రాచపదవి కలిగిన మాత్రమునే గతములో నేర్చిన / ఉన్న విద్య, దయ, ఆభిజాత్యము, ఓర్పు, రక్షణాశీలత, సుహ్రుద్భావము అన్నీ గతించిపోవునా? అట్టివారు రాజ శబ్దమునకే అనర్హులు కదా, ప్రభో!

మును నీచే నపవర్గ రాజ్యపదవీమూర్ధాభిషేకంబు గాం
    చిన పుణ్యాత్ములు నేను నొక్కసరివో చింతించి చూడంగ నె
    ట్లనినం గీటఫణీంద్రపోతమదవేదండోగ్ర హింసావిచా
    రినిఁగాఁగా నినుఁగానఁగాక మదిలో శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (39)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! ముందు నీవు మోక్షపదవీ సామ్రాజ్యమును ఒసంగిన పాము, సాలెపురుగు, ఏనుగు, కిరాతుడు మొదలైన వారందరూ నేనూ సమానులమే. ఏ విధముగా అన వారు నిన్ను మదిని చూచితిరి. నేను చూడలేకపోతిని.


   పవమానాశనభూషణ ప్రకరముల్భద్రేభచర్మంబు నా
   తవికత్వమ్ముఁబ్రియంబులై భుజగ శున్డాలాచారులన్
   భవదుఃఖములఁ బాపు టొప్పుఁజెలఁదిం బాటించి కైవల్యమి
   చ్చి వినోదించుటకేమి కారణమయా శ్రీకాళహస్తీశ్వరా!  (40)

తాత్పర్యము: ప్రభో, శ్రీకాళహస్తీశ్వరా! నీవు సర్పాభరణభూషితుడవు, గజచర్మాంబరధారివి, ఒకప్పుడు కిరాతవేషమును పూనినవాడివి కనుక అహి,గజ,కిరాతులకు మోక్షమిచ్సితివని అనుకొంటిని. కానీ నీకు ఎందుకూ కొరగాని సాలెపురుగుకు కూడా కైవల్యము ఇచ్చినావు. ఈ వినోదమునకు కారణము ఏమి ప్రభో?