చాణక్య నీతి సూత్రాలు మూడవ అధ్యాయం chanukhya neethi sutralu part3

చాణక్య నీతి సూత్రాలు

మూడవ అధ్యాయము

1 . బాలాదపి యుక్తమర్థం శృణుయాత్ . 
అ . మంచి విషయం చిన్న పిల్లవాడు చెప్పినా వినాలి . 

2 . సత్యమప్యశ్రద్దేయం  న వదేత్ . . 
ఆ . నిజమే అయినా వినేవాళ్ళు నమ్మడానికి శక్యం కాని విషయం చెప్పకూడదు . ఉదా : తానేదైనా ఘనమైన కార్యం సాధించినా వినేవాళ్ళు 
నమ్మరనే సందేహం ఉన్నప్పుడు అది వాళ్ళకి చెప్పక పోవడమే మంచిది .

3 . నాల్పదోషాద్బహుగుణా స్త్యజ్యన్తే . 
ఆ . చాలా గుణాలు ఉన్న వాళ్ళని (ఉన్న వస్తువులను ) ఏదో ఒక చిన్న 
దోషం ఉన్నంత మాత్రాన విడిచి పెట్టకూడదు . 

4 . విపశ్చిత్స్వపి సులభా దోషాః , 
ఆ . మహాపండితులలో కూడా ఏవో కొన్ని లోపాలు ఉండవచ్చు . 

5 . నాస్తి రత్నమ . 
అ . ఖండించని రత్నం ఉండదు . ( ఎంతటి వాళ్ళకైనా కొన్ని కష్టాలు 
లేదా లోపాలు తప్పవు . ) 

6 . మర్యాదాతీతం న కదాచిదపి విశ్వసేత్ . 
అ . అవధులు దాటిన విషయం ఎన్నడూ నమ్మకూడదు . కొన్ని అవధులు . 
మించి నమ్మ కూడదు . లేదా మర్యాద లేనివానిని ఎన్నడూ నమ్మకూడదు . 

7 . ఆప్రియే కృతం ప్రియమపి ద్వేష్యం భవతి . 
అ , అప్రియుడికి ఏదైనా ప్రియమైనది చేసినా దాన్ని ఆతడు ద్వేషిస్తాడు

8 . నమన్త్యపి తులాకోటిః  కూపోదకక్షయం కరోతి . 
అ . ఘటీయంత్రానికి ( బావిలోనుంచి ) నీళ్ళు తోడడానికి కుండలు కట్టిన 
చక్రానికి ) సంబంధించిన చివరి భాగం వంగుతున్నా నూతిలోని నీళ్ళన్నీ తోడేస్తుంది . 

9 . సతాం మతం నాతి క్రామేత్
అ . సత్పురుషుల అభిప్రాయం కాదనకూడదు . 

10 . గుణవదాశ్రయాన్నిర్గుణోఽపి గుణీ భవతి . 
అ . గుణవంతుణ్ణి ఆశ్రయించడంవల్ల గుణవిహీనుడు కూడా గుణవంతుడౌతాడు . 

11 . క్షీరాశ్రితం జలం క్షీరమేవ భవతి . 
ఆ . పాలను ఆశ్రయించిన నీరు పాలే అయిపోతుంది . 

12 . మృత్పిణ్డేఽపిపాటలిపుష్పం స్వగన్దముత్పాదయతి . 
అ . పాటలిపుష్పం మట్టిముద్ద లోనికి కూడ తన సువాసనను సంక్రమింప 
చేస్తుంది . 

13 . రజతం కనకసంగాత్ కనకం భవతి . 
ఆ . బంగారంతో కలిసిన వెండి కూడా బంగారం అవుతుంది . 

14 . ఉపకర్తర్యపకర్తు మిచ్ఛత్యబుధః . 
ఆ . తెలివితక్కువవాడు ఉపకారం చేసినవాడికి కూడా అపకారం చెయ్యాలని అనుకొంటాడు . 

15 . న పాపకర్మణామా క్రోశభయమ్ . 
ఆ . పాపం పనులు చేసేవాళ్ళకి ఇతరులు తిడతారనే భయం ఉండదు .

16 . ఉత్సాహవతాం శత్రవోఽపి వశీభవన్తి. 
ఆ . ఉత్సాహవంతులకి శత్రువులు కూడా వశం అవుతారు . 

17 . విక్రమధనా హి ' రాజానః . 
ఆ . రాజులకి పరాక్రమమే ధనం . 

18 . నాస్త్యలసస్య ఐహికమాముష్మికం వా . 
అ . సోమరికి ఐహికమూ లేదు , పారలౌకికమూ లేదు . 

19 . నిరుత్సాహాద్దైవం పతతి . 
ఆ . నిరుత్సాహపడితే దైవం కూడా వ్యతి రేకిస్తుంది , 

20 . మత్స్యార్థీవ జాలముపయుజ్యార్థం గృహ్ణీయాత్ . 
అ . చేపలు పట్టేవాడు వలె వల పన్ని ధనం సంపాదించాలి . 

21 . అవిశ్వస్తేషు విశ్వాసో న కర్తవ్యః
అ . తన మీద నమ్మకం లేనివాళ్ళని నమ్మకూడదు . 

22 . విషం విషమేవ సర్వకాలమ్ . 
ఆ . విషం ఏనాటికీ విషమే . 

28 . అర్థ సమాదానే వైరిణాం సంగ ఏవ న కర్తవ్యః , 
ఆ . ధనం సేకరించేటప్పుడు శత్రువులతో సంబంధమే పెట్టుకో కూడదు .
 
24 . అర్థసిద్దౌ వైరిణం న విశ్వసేత్ . 
ఆ . కార్యసిద్ధి విషయంలో శత్రువును నమ్మకూడదు . 

25 . అర్థాదీన ఏవ నియతసంబన్దః
అ . ఇద్దరి మధ్య ఒక నిశ్చితమైన సంబంధం ఉన్నదంటే అది ఏదో ఒక  ప్రయోజనం మూలాన్నే ఏర్పడుతుంది . 

26 . శత్రోరపి సుతః సఖా రక్షితవ్య : . 
అ . శత్రువు కుమారుడైనా స్నేహితుడైతే వాణ్ణి రక్షించాలి . 

27 . యావచ్ఛత్రో శ్ఛిద్రం పశ్యతి తావద్దన్తేన వా స్కన్దేన వా సంవాహ్యః ఛిద్రేతు ప్రహరేత్ . 
ఆ . శత్రువులో ఉన్న లోపం ( దౌర్బల్యం Weak Point ) కనబడే 
వరకు వాణ్ణి చేతుల మీద కాని , బుజాల మీద కాని మొయ్యాలి. లోపం కనబడగానే వాడిమీద దెబ్బ తీయాలి . 

28 . ఆత్మచ్చిద్రం న ప్రకాశయేత్ . 
అ . తన లోపాలను బైట పడ నీయకూడదు 

29 . ఛిద్రప్రహారిణః శత్రవోఽపి
అ . శత్రువులు కూడా ఏవో లోపాలు కనబడినప్పుడే దెబ్బతీస్తారు . 

30 . హస్తగతమపి శత్రుం స విశ్వసేత్ . 
అ . చేతికి చిక్కినా కూడా శత్రువును నమ్మకూడదు . 

31 . స్వజనస్య దుర్వృత్తిం వారయేత్ . 
ఆ . తన వాళ్ళల్లో ఉన్న చెడ్డ  నడవడికను నివారించాలి . 

32 . స్వజనావమానోఽపి మనస్వినాం దుఃఖమావహతి . 
అ . తనవాళ్ళకి అవమానం జరిగినా ఆత్మాభిమానవంతులు బాధపడతారు .

33 . ఏకాన్గదోషః పురుషమవసాదయతి . 
ఆ . ఒక్క అవయవంలో ఉన్న దోషం కూడా మనిషివి క్రుంగదీస్తుంది

34 . శత్రుం జయతి సువృత్తలా , 
అ . సుచ్చరిత్ర ( మంచి నడవడిక ) శత్రువును జయిస్తుంది . శత్రువుల నుండి కూడా మెప్పు తెస్తుంది . 

35 . నికృతి పియా నీచాః
అ . అపకారం చేయడమే నీచులకు ఇష్టం . 

36 . నీచస్య దుతిర్నదాతవ్యా . 
ఆ . నీచుడికి సలహాలు ఇవ్వకూడడు . 

37 . నీచేషు విశ్వాసో న కర్తవ్యః 
ఆ . నీచుల్ని సమ్మకూడదు . 

38 . సుపూజితోఽపి దుర్జనః పీడయత్యేవ . 
ఆ . దుర్జనుణ్ణి ఎంత గౌరవించినా పీడించడం మానడు .

39 . చన్దనాదీనపి దావోఽగ్నిర్దహత్యేవ . 
ఆ . దావాగ్ని చందన వృక్షాదులను కూడా కాల్చియే తీరుతుంది . 

40 . కదాపి కమపి పురుషం నావమన్యేత . 
ఆ . ఎప్పుడూ , ఎవర్నీ అవమానించకూడదు . 

41 . క్షన్తవ్యమితి పురుషం న బాధేత . 
అ . క్షమించడమే యుక్తం ; ఆందుచేత ఎవర్నీ బాధించకూడదు . 

42 . భర్త్రాధికం రహస్యుక్తం వక్తుమిచ్ఛన్త్యబుద్ధయః . 
అ . తెలివితక్కువవాళ్ళు ప్రభువు రహస్యంగా చెప్పిన విషయాన్ని ఇంకా అదీ ఇవీ కలిపి నలుగురికీ చెప్పడానికి ప్రయత్నం చేస్తుంటారు . 

43 . అనురాగస్తు ఫలేన సూచ్యతే . 
ఆ . ఎంత అనురాగం ఉందో ఫలాన్ని పట్టి తెలుస్తుంది . 

44 . ఆజ్ఞాఫలమైశ్వర్యమ్ . 
ఆ . ఐశ్వర్యం ఉన్నందుకు ప్రయోజనం అధికారం చలాయించడం . 

45 . దాతవ్యమపి బాలిశః పరిక్షేశేన దాస్యతి . 
ఆ . మూర్ఖుడు ఇవ్వవలిసింది కూడా ఎంతో కష్టంమీద ఇస్తాడు . 

46 . మహదైశ్వర్యం ప్రాప్యాపి అధృతిమాన్ వినశ్యతి . 
అ . ధైర్యం లేనివాడు , లేదా చిత్త స్టైర్యం లేనివాడు గొప్ప ఐశ్వర్యం లభించినా కూడా నశిస్తాడు . 

47 . నాస్త్యధృతే రైహికమాముష్మికం వా . 
ఆ . చిత్త సైర్యం లేనివానికి ఐహికమూ లేదు  ఆముష్మికమూ లేదు .
 
48 . న దుర్ఘనైః సహ సంసర్గః కర్తవ్యః
ఆ . దుర్జనుల సహవాసం చెయ్యకూడదు . 

49 .శౌణ్డ హస్తగతం పయోఽవ్యవమన్యతే జనః . 
అ . కల్లు అమ్మేవాడి చేతిలో ఉన్న పాలను కూడా మనుష్యులు నిరాకరిస్తారు 
 
50 . కార్యసంకటేష్వర్థ వ్యవసాయినీ బుద్ధిః
అ . పనులలో కష్టాలు ఏర్పడినప్పుడు విషయనిర్ధారణ చేయగలిగిందే బుద్ధి .

51 . మితభోజనమ్ స్వాస్థ్యమ్ . 
ఆ . మితంగా రుజించడమే ఆరోగ్యం . 

52 . పథ్యమప్యపథ్యాజీర్ణే నాశ్నీ యాత్ . 
ఆ . హితమైన పదార్థాన్ని కూడా తన శరీరానికి అది పఠ్యం కానప్పుడు అజీర్ణంగా ఉన్నప్పుడూ తినకూడదు . ( పథ్యమపథ్యం వాఽజీర్ణే నాశ్నీ యాత్" ఇది పాఠాంతరం పథ్యమైనదైనా ( తన శరీరానికి హిత మైనదైనా ) ఆపద్యమైన దైనా ఆహారాన్ని అజీర్ణంగా ఉన్నప్పుడు తినకూడదు అని దీని అర్థం ) 

53 . జీర్ణభోజినం వ్యాధిర్నో పసర్పతి . 
అ . తిన్నది జీర్ణమైన తర వాతనే మళ్ళీ భుజిం చేవాడి దగ్గరికి రోగాలు రావు.
 
54 . జీర్ణశరీరే వర్దమానం వ్యాధిం నోపేక్షేత
అ . శరీరం జీర్ణమైన తరవాత ( వార్ధక్యంలో ) వచ్చిన వ్యాధిని ఉపేక్ష చేయకూడదు 
 
55 . అజీర్ణో భోజనం దుఃఖమ్ . 
భోజనం చేయడం దుఃఖహేతువు . 

56 . శత్రోరపి విశిష్యతే వ్యాధిః
అ . శత్రువును కూడా మించినది వ్యాధి 

57 . దానం నిధానమనుగామి . 
ఆ . దానం అనేది కూడావచ్చే నిధి . 

58 . పటుతరేఽపి తృష్ణాపరే సులభమతిసంధానమ్ . 
ఆ . ఎంత తెలివైనవాడైనా దురాశ కలవాణ్ణి మోసగించడం సులభం . 

59 . తృష్ణయా మతిశ్ఛాద్యతే . 
అ . దురాశ ఆలోచనాశక్తిని కప్పివేస్తుంది . 

60 . కార్యబహుత్వే బహుఫలమాయతికం కుర్యాత్ . 
ఆ . చాలా కార్యాలున్నప్పుడు ఎక్కువ ఫలాన్ని ఇచ్చే పనీ , భవిష్యత్తులో 
లాభకర మైన పని చెయ్యాలి . 

61 . స్వయమేవాస్కన్నం కార్యం నిరీక్షేత . 
ఆ . చెడిపోయిన పనిని తానే చక్కదిద్దుకోవాలి . లేదా తానే పని చెడిపోకుండా చక్కదిద్దుకోవాలి . 

62 . మూర్ఖేషు సాహసం నియతమ్ . 
ఆ . మూర్ఖులలో సాహసం తప్పకుండా ఉంటుంది . 

63 . మూర్ఖేషు వివాదో న కర్తవ్యః
అ . మూర్ఖులతో వాగ్వాదం పెట్టుకోకూడదు . 

64 . మూర్ఖేషు మూర్ఖవదేవ కథయేత్ . 
ఆ . మూర్ఖులతో మూర్ఖుడులాగే మాట్లాడాలి . 

65 . ఆయ సైరాయసం భేద్యమ్ . 
ఆ . ఇనుపదానిని ఇనుపదానితోనే ఛేదించాలి . 

66 . నా స్త్యధీమతః సఖా . 
ఆ . తెలివితక్కువవాడికి న్నేహితుడుండడు . 


తృతీయాధ్యాయం సమాప్తం